บทเรียนออนไลน์พื้นฐานการเขียนโปรแกรม: หน่วยที่ 6 โครงสร้างควบคุมแบบเงื่อนไขกรณี

หน่วยที่ 6

โครงสร้างควบคุมแบบเงื่อนไขกรณี

หัวเรื่อง (Topics)

6.1 โครงสร้างแบบทางเลือกเดียว

6.2 โครงสร้างแบบสองทางเลือก

6.3 โครงสร้างแบบหลายทางเลือก

แนวคิดสำคัญ (Main Idea)

การเขียนโปรแกรมเป็นการกระทำให้ได้มาซึ่งรหัสคำสั่งหรือ Source Code ของโปรแกรมโดยปกติแล้ว Source Code จะอยู่ในรูปแบบของข้อความธรรมดาที่ไม่สามารถนำไปใช้งานได้ จะต้องผ่านการแปลภาษาให้เป็นภาษาเครื่อง (Machine Language) เสียก่อนจึงจะได้เป็นโปรแกรมที่พร้อมใช้งาน ซึ่งสามารถเขียนโปรแกรมออกตามความต้องการทั้งแบบปกติธรรมดา และแบบที่ซับซ้อนมีหลายางเลือก ดังจะแบ่งโครงสร้างของโปรแกรมออกเป็นแบบต่างๆตามลักษณะการเขียนโปรแกรมโครงสร้างควบคุมแบบเงื่อนไขกรณี ทั้งโครงสร้างแบบทางเลือกเดียว และโครงสร้างแบบหลายทางเลือก ซึ่งรายระเอียดจะกล่าวถึงในบทต่อไปนี้

สมรรถนะย่อย (Element of Competency)

1.แสดงความรู้เกี่ยวกับหลักโครงสร้างควบคุมแบบเงื่อนไขกรณี

2.เขียนโปรแกรมแบบโครงสร้างควบคุมเงื่อนไขกรณี

จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม (Behavioral Objectives)

1.เขียนโปรแกรมโครสร้างแบบทางเลือกเดียวได้ถูกต้อง

2.เขียนโปรแกรมโครงสร้างแบบทางเลือกด้วยคำสั่ง if ได้ถูกต้อง

3.เขียนโปรแกรมโครงสร้างแบบทางเลือกด้วยคำสั่ง if...else ได้ถูกต้อง

4.เขียนโปรแกรมโครงสร้างทางเลือกด้วยการใช่นิพจน์แบบเงื่อนไขได้ถูกต้อง

5.เขียนโปรแกรมโครงสร้างหลายทางเลือกด้วยคำสั่ง if ได้ถูกต้อง

6.เขียนโปรแกรมโครงสร้างหลายทางเลือกด้วยคำสั่ง switch ได้ถูกต้อง

7.เขียนโปรแกรมโครงสร้างแบบหลายทางเลือกด้วยการใช้ตัวดำเนินการตรรกะในคำสั่ง if ได้ถูกต้อง

โครงสร้างแบบทางเลือกเดียว

โครงสร้างแบบสองทางเลือก

จากตัวอย่างผังงาน จะเป็นแบบทางเลือกทำงาน 2 ทาง คือ ถ้ามีเงินมากกว่า 10,000 บาท จะทำให้เงื่อนไขเป็นจริง โปรแกรมจะทำงานในทิศทางของ yes แต่ถ้ามีเงินตั้งแต่ 10,000 บาทลงมา จะ

ทำให้เงื่อนไขเป็นเท็จ โปรแกรมก็จะทำงานในทิศทางของ no อันที่จริงการทำงานแบบทางเลือก ไม่ได้มี 2 ทางเลือกเสมอไป บางครั้งก็อาจจะมีเพียงทางเลือกเดียว หรือมีมากกว่า 2 ทางเลือกก็ได้ สำหรับการออกแบบโปรแกรมที่มีหลายทางเลือกก็จะทำให้โปรแกรมมีความซับซ้อนมากขึ้น

โครงสร้างแบบหลายทางเลือก

การทำงานแบบทางเลือก (Selection) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การทำงานแบบตัดสินใจ (Decision) นั่นคือเราสามารถให้โปรแกรมเลือกทำงานอย่างใดอย่างหนึ่งได้ โดยใช้เงื่อนไขเป็นตัวกำหนดการทำงานตามคำสั่ง โดยทั่วไปโปรแกรมจะกำหนดเอาไว้ว่าถ้าเงื่อนไขเป็นจริงโปรแกรมจะไปทำงานอย่างหนึ่ง แต่ถ้าเงื่อนไขเป็นเท็จโปรแกรมก็จะไปทำงานอีกอย่างหนึ่ง นั่นก็หมายความว่า โปรแกรมจะเลือกทำงานทิศทางใดทิศทางหนึ่งเท่านั้น เช่น เมื่อเราขับขี่รถไปถึงทางสามแยก เราจะต้องตัดสินใจไปทางใดทางหนึ่ง ไม่สามารถวิ่งไปทั้งสองทางได้ในเวลาเดียวกัน ในชีวิตประจำวันของเราก็มีทางเลือกให้เราทำอยู่มากมาย เช่นจะออกจากบ้านวันนี้จะใส่ชุดอะไร จะไปทานข้าวร้านไหนดี จะซื้อหนังสือเล่มไหน จะนั่งด้านหน้าหรือหลังชั้นเรียน เป็นต้น โดยทางเลือกแต่ละอย่างก็จะมีเงื่อนไขเป็นตัวกำหนดว่าจะไปทางใดจะออกจากบ้านวันนี้จะใส่ชุดอะไร เงื่อนไขอาจจะขึ้นอยู่กับสถานที่ไป เช่น ไปโรงเรียนก็ใส่ชุดนักเรียน ไปหาเพื่อนก็ใส่ชุดสบายๆ ไปพบญาติก็ใส่ชุดสุภาพ เป็นต้น

ดังนั้นเงื่อนไขจึงเป็นตัวกำหนดทางเลือก การกำหนดเงื่อนไขในโปรแกรมมักจะใช้คำว่า if (ถ้า) นำหน้าเสมอ โดยมีกฎเกณฑ์ว่า ถ้าเงื่อนไขเป็นจริงจะทำอะไร ถ้าเป็นเท็จทำอะ ถ้าฉันมีอายุครบ 17 ปี ฉันจะประกวดนางสาวไทย เงื่อนไขจะเป็นจริงเมื่ออายุเท่ากับ 17 (Age=17) ก็จะได้ประกวด แต่ถ้าอายุยังไม่ถึง หรืออายุอาจเลย 17 ปีแล้ว ก็จะไม่ได้ประกวดถ้าฉันเก็บเงินได้มากกว่า 1 ล้านบ้าน ฉันจะซื้อบ้าน เงื่อนไขจะเป็นจริงเมื่อมีเงินมากกว่า 1 ล้านบาท (Money>1,000,000) จะได้ซื้อบ้าน แต่ถ้ามีเงินไม่ถึง 1 ล้านบาทจะทำให้เงื่อนไขเป็นเท็จ ก็หมายความว่าไม่ได้ซื้อบ้าน

การออกแบบโปรแกรมโดยใช้ Flowchart นั้นจะมีสัญลักษณ์ที่ใช้สำหรับกำหนดเงื่อนไขเพื่อตรวจสอบทางเลือก ได้แก่สัญลักษณ์สี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน